Aile Hukuku – Boşanmada Mal Paylaşımı
AİLE HUKUKU-BOŞANMADA MAL PAYLAŞIMI
Boşanma davalarında önemli olan hususlardan birisi de boşanma sonrası mevcut malların nasıl paylaşılacağıdır. Evlilik içerisinde alınan ev, araba, arsa, daire, dükkan gibi taşınmazlar ayrıca düğün takıları, bankadaki para ve diğer değerli varlıkların nasıl paylaşılacağı dava konusu olabilmektedir. Boşanma ile eşler sadece fiziksel olarak hayatlarını ayırmamakta bununla birlikte ekonomik birlikteliklerini de sonlandırmaktadırlar. Peki, boşanma davasında mal paylaşımı nasıl olur?
Boşanmada mal paylaşımı konusunda önem arz eden husus eşlerin evlenirken seçmiş oldukları mal rejimi ve evliliğin gerçekleştiği tarihdir. 2002 yılından önceki evliliklerde yasal mal rejimi “mal ayrılığı” olmaktadır. 2002 yılından sonra yapılan evliliklerde ise yasal mal rejimi “edinilmiş mallara katılma” rejimidir.
Belirtmek gerekir ki eğer eşler isterlerse evlenirken istedikleri mal rejimini seçebilirler. Herhangi bir mal rejimi seçilmemiş ise kanuna göre eşlerin mal rejimi belirlenir. 2002 yılından önce evlenenler,2002 yılına kadarki süreçte sahip olunan mallar için mal ayrılığı rejimi; 2002 yılından sonra sahip olunan mallar için ise edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır.
Ayrıca eşler anlaşmalı boşanma davası ile boşanacaklar ise, mal paylaşımı mahkemeye sunulacak olan boşanma protokolü içerisinde belirtilen şekilde uygulanır. Çekişmeli boşanma davalarında ise mal paylaşımı davası açılması gerekir.
Boşanmada eşlerin seçebileceği 4 farklı mal rejimi mevcuttur. Bunlar; mal ayrılığı rejimi, mal ortaklığı rejimi, paylaşımlı mal ayrılığı rejimi ve edinilmiş mallara katılma rejimi şeklindedir.Ancak her ne kadar özgürce seçim münkün olsa da genelde her hangi bir mal rejimi seçimi yapılmaz ve yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır.
MAL AYRILIĞI REJİMİ-EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİMal Ayrılığı rejimine göre evlilik içerisinde alınmış olan her mal,bu malları alan kişiye aittir. Yani kimin üzerineyse mal paylaşımı yapılırken, o kişide kalmaktadır ve mal paylaşımından diğer eş pay alamamaktadır. Mal ayrılığı rejimi, 2002 yılından önceki Medeni Kanunda yasal mal rejimi olarak kabul edilmiştir. Fakat 2002 yılında Medeni Kanunda yapılan düzenleme ile yasal mal rejimi Edinilmiş mallara katılma olarak kabul edilmiştir.
Medeni kanunda yapılan değişikle yasal mal rejimi olarak 2002 yılından sonra edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanmaktadır. Bu rejiminde, evlilikte edinilen tüm mallar ortak kabul edilmiştir. Ancak burada kişisel mal ortak mal ayrımının yapılması gerekir. Kişisel mallar haricinde ortak mal kapsamında olan tüm mallar edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olup eşler bu mallardan eşit pay alabilmektedir.
Edinilmiş mallara katılma rejiminde öncelikle her eş kendisine ait kişisel mallarını geri alır. Türk Medeni Kanununa kişisel mallar belirlenmiş olup ayrıca ayrıca taraflar aralarında bir sözleşme yaparak kişisel mallara nelerin gireceğini kararlaştırabilirler. Kanuna göre;Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,Manevî tazminat alacakları,Kişisel mallar yerine geçen değerler, kişisel mal olarak kabul edilmiştir.
Edinilmiş mal, Yasal mal rejiminin geçerli olduğu süre içerisinde, karşılığı verilerek (çalışarak) elde edilen kişisel mal niteliği taşımayan, her türlü mal varlığı ve değeri ifade eder Edinilmiş mallar kanunda
-Çalışma karşılığı olan edinimler
-Sosyal güvenlik ve sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler
-Çalışma gücünün kaybı nedeni ile ödenen tazminatlar
-Kişisel malların gelirleri
-Edinilmiş malların yerine geçen değerler
Evlilik birliği süresince eşlerden her biri kendi malvarlığı üzerinde serbestçe tasarruf edip işlem yapabilir; ancak evlilik sona erdiğinde her bir eş, diğer eşin edinilmiş malı üzerinde katılma alacağı hakkında sahip olur.
MAL KAÇIRMA
Eşler evlilik içerisinde edinilmiş malların karşı taraf ile paylaşılmasını engellemek amacıyla çeşitli yöntemlere başvurabilirler. Bu yöntemler karşımıza muvaazalı satış, bağışlama akdi yapma, olması gerekenden daha ucuza satma, hileli satış gösterme yoluyla başkasına devretme gibi farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Mal kaçırma ihtimalinin olduğu durumlarda eş, mahkemeye başvurarak diğer eşin malları üzerindeki tasarruf hakkını kısıtlayabilme hakkına sahiptir. Yapılan işlemlerin hakkını azaltmak amacıyla ve muvazaalı olarak yapıldığını ispatlayarak devir ve temliklerin önlenmesi için ihtiyati tedbir kararı şerhi konulması talebinde bulunulabilir ayrıca ortak ikamet edilen yer üzerindeki malik olan eşin tasarruflarını kısıtlamak amacıyla aile konutu şerhi konulabilir. Bu şekilde birlikte ikamet edilen evin satışının önüne geçilebilir.
Kanun bir düzenleme de karşılıksız kazandırmalar için getirmiştir. Eşlerden biri diğer eşin rızası olmaksızın üçüncü bir kişiye olağan hediyeler dışında, mal rejiminin sona ermesinden önceki bir yıl içinde karşılıksız kazandırmada bulunduysa eş bunların da edinilmiş mallara eklenmesini talep edebilir.
Edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olup da boşanan çiftler, boşanma kararının kesinleştiği tarihten itibaren 10 yıllık zaman aşımı süresi içerisinde dava açarak, evlilik birliği içerisinde edinilmiş malların mümkünse ayni olarak yarısını, parasal değerinin yarısını ayrıca diğer eşin şahsı mallarına yapmış olduğu katkıyı ve değer artışını da dava ile talep edebilir.
YETKİLİ MAHKEME
Boşanma davasında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesi olup, mal rejiminin tasfiyesi davalarında yetkili mahkeme, boşanmaya, evliliğin iptaline veya hâkim tarafından mal ayrılığına karar verilmesi durumunda, bu davalarda yetkili olan yer aile mahkemeleridir.
